Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x

 Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
 MỤC LỤC 
 
 MỤC NỘI DUNG TRANG
 PHẦN I PHẦN MỞ ĐẦU 2 
 1 Lý do chọn đề tài 2
 2 Mục đích nghiên cứu 2
 3 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3 
 4 Nhiệm vụ nghiên cứu 3 
 5 Phương pháp nghiên cứu 3 
 6 Nội dung của đề tài 3 
 PHẦN II NỘI DUNG ĐỀ TÀI 3 
 Chương I Cơ sở lý luận liên quan đến đề tài nghiên cứu 4
 1 Cơ sở pháp lý 4 
 2 Cơ sở lý luận 4 
 3 Cơ sở thực tiễn 4 
 Chương II Thực trạng của đề tài 5 
 1 Khái quát phạm vi 5 
 2 Thực trạng của đề tài 5 
 3 Nguyên nhân của thực trạng 5 
Chương III Biện pháp, giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài 5
 1 Cơ sở đề xuất các giải pháp 5 
 2 Các giải pháp chủ yếu 5 
 3 Tổ chức triển khai thực hiện 11 
 Chương IV Kết quả của đề tài nghiên cứu 11 
 PHẦN III KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 12 
 1 Kết luận 12 
 2 Kiến nghị 12 
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 13
 PHẦN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG 14
 .......0O0
 GV: Nguyễn Đình Quý - 1 - Trường THCS Trần Hào Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
+ Truyền thụ những tri thức, kỹ năng toán học và kỹ năng vận dụng toán học vào 
đời sống.
+ Giáo dục tư tưởng, đạo đức, thẩm mỹ.
+ Đảm bảo tính hệ thống, logíc và tinh thần say mê, hứng thú trong học tập.
 Sáng kiến kinh nghiệm với đề tài “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số 
dạng toán tìm x ” nhằm giúp các em giải được dạng toán tìm x một cách hợp lý, 
thiết thực, hạn chế bớt đi số lượng học sinh không biết giải loại toán này. Ngoài mục 
đích trên, sáng kiến kinh nghiệm cũng còn nhằm để làm giảm đi mối lo của nhà 
trường, của nhiều giáo viên, của các bậc phụ huynh và của chính quyền địa phương 
thực hiện tốt khẩu hiệu “ Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản 
xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia 
đình và giáo dục xã hội ” góp phần xây dựng nhà trường ngày càng đi lên.
3. Đối tượng phạm vi nghiên cứu : 
 a) Đối tượng nghiên cứu : Học sinh bậc THCS. 
 b) Phạm vi nghiên cứu : Học sinh trường THCS Trần Hào . 
4. Nhiệm vụ nghiên cứu : 
- Xác định việc dạy học bộ môn Toán là cung cấp cho học sinh phương pháp học 
tập, giải được các dạng toán mà sách giáo khoa, giáo viên bộ môn yêu cầu.
- Góp phần đổi mới phương pháp Dạy - Học, nâng cao chất lượng dạy và học theo 
định hướng mà Bộ Giáo dục- Đào tạo đã khẳng định. 
5. Phương pháp nghiên cứu : 
- Dựa vào kiến thức đã học ở trường sư phạm, qua kinh nghiệm của quá trình giảng 
dạy nhiều năm ở bộ môn Toán 6 và qua theo dõi về tình hình học sinh giải các dạng 
toán tìm x, bản thân nhận thấy nhiều học sinh còn lúng túng trong các bước giải, 
thậm chí nhiều em không giải được dạng toán này.
- Qua quá trình hướng dẫn học sinh phương pháp giải các dạng toán tìm x trong học 
kỳ I năm học 2013-2014 ở bộ môn Toán 6, bản thân nhận thấy rằng nhiều học sinh 
có sự tiến bộ rõ rệt, đã nắm vững được phương pháp giải bài toán tìm x, do đó tôi tự 
viết sáng kiến kinh nghiệm này để các giáo viên trong trường, trong ngành cùng 
nghiên cứu, hướng dẫn giúp học sinh lớp 6 giải được một số dạng toán tìm x.
6. Nội dung của đề tài:
 Phân loại các bài tập liên quan đến dạng toán tìm x :
Dạng 1: Phép cộng ( Tìm số hạng chưa biết khi biết tổng và số hạng đã biết )
Dạng 2: Phép trừ ( Tìm số bị trừ biết hiệu và số trừ hoặc tìm số trừ biết hiệu và 
 số bị trừ ) . 
Dạng 3: Phép nhân ( Tìm thừa số chưa biết khi biết tích và thừa số đã biết ) 
Dạng 4: Phép chia ( Tìm số bị chia biết thương và số chia hoặc tìm số chia biết 
 thương và số bị chia ) .
Dạng 5: Tìm x trong bài toán phối hợp các phép tính cộng, trừ, nhân, chia.
Dạng 6: Tìm x trong phép toán luỹ thừa.
Dạng 7: Giải bài toán phối hợp các phép toán cộng, trừ, nhân, chia, nâng lên luỹ 
 thừa .
 PHẦN II – NỘI DUNG ĐỀ TÀI
GV: Nguyễn Đình Quý - 3 - Trường THCS Trần Hào Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
bộ môn Toán cần nhìn thẳng vào sự thật, từ đó mới đưa ra những biện pháp tích 
cực, sát đúng với thực tế để từng bước khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả chất 
lượng bộ môn Toán. 
 Bộ môn Toán là bộ môn khoa học, trừu tượng, có tính lôgic, hệ thống và mang 
tính thực tiễn. Nhiều học sinh không biết học môn này như thế nào cho tốt. Do vậy 
việc giáo viên giúp học sinh giải quyết tốt một số dạng toán tìm x là cần thiết, nhất 
là trong giai đoạn hiện nay.
 Nắm vững các đặc thù của bộ môn Toán 6 và mối liên quan giữa chúng mới có 
thể giúp học sinh giải quyết tốt một số dạng toán tìm x, mới khai thác được đầy đủ 
tiềm năng, thế mạnh của bộ môn Toán 6 và thực hiện tốt mục đích dạy học ở bậc 
THCS.
 Bản thân có nhiều năm giảng dạy bộ môn Toán lớp 6 nên ít nhiều cũng rút ra 
được kinh nghiệm bổ ích. Bản thân tất cả các em học sinh điều thích được học giỏi 
Toán vì các em nghĩ rằng môn Toán là môn chính .
Chương II : Thực trạng của đề tài nghiên cứu
1. Khái quát phạm vi:
 Trường THCS Trần Hào đóng tại xã Hòa Quang Nam, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú 
Yên thuộc khu vực miền núi. Nhân dân sống chủ yếu về nông nghiệp, kinh tế gia 
đình còn nhiều khó khăn, các em ngoài một buổi học ở trường còn phải phụ giúp gia 
đình, do đó thời gian dành cho việc học quá ít, tài liệu sách tham khảo còn thiếu 
thốn do đó học lực khá, giỏi chưa cao.
2. Thực trạng của đề tài nghiên cứu:
 Trong nhữmg năm gần đây, trình trạng học sinh khối 6 không giải được bài toán 
tìm x khá nhiều, các em không chịu làm bài tập hay có làm bài tập nhưng qua loa, 
lấy lệ nhằm để đối phó càng nhiều.
 Chất lượng qua khảo sát bộ môn Toán 6 còn quá thấp, học sinh yếu kém chiếm tỉ 
lệ khá cao ( khoảng 40% )
3. Nguyên nhân của thực trạng:
 Phần đông học sinh khu vực vùng nông thôn, miền núi ít có thời gian tự học ở 
nhà và không biết cách giải một bài toán, do đó học sinh học môn Toán 6 còn rất 
yếu. Chính vì vậy việc hướng dẫn học sinh giải quyết tốt một số dạng toán tìm x là 
yêu cầu cấp bách đối với học sinh thuộc khu vực này.
 Học sinh giải bài tập về nhà, khi đọc đề không nắm được phương pháp giải nên 
giải qua loa, đối phó dẫn đến các em chưa có thói quen và say mê khi làm bài tập, 
lười biếng nghiên cứu, lười biếng suy nghĩ, không tìm được phương pháp giải thích 
hợp.
Chương III : Biện pháp, giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài 
1. Cơ sở đề xuất các giải pháp:
 Hiện nay do tình hình cải tiến phương pháp giảng dạy bộ môn Toán theo sách 
giáo khoa mới, yêu cầu đặt mạnh khâu hướng dẫn học sinh phương pháp giải một 
bài toán, một dạng toán cơ bản. 
 Học sinh khối lớp 6 không xác định được thành phần chưa biết trong các dạng 
toán: Cộng, trừ, nhân, chia, nâng lên luỹ thừa.
2. Các giải pháp chủ yếu : 
 Để giải tốt bài toán tìm x, học sinh cần nắm những bước cơ bản sau :
GV: Nguyễn Đình Quý - 5 - Trường THCS Trần Hào Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
cơ bản . x = 31–23 
- Tìm x như thế nào ? x là số hạng chưa biết lấy x = 8
 tổng trừ đi số hạng đã biết 
 x = 31 – 23 = 8 
Để biết x = 8 đúng hay sai ta 
thử lại như thế nào ? Thay x = 8 vào biểu thức ta 
 có: (23+8)+11=31+11= 42
 ta được biểu thức đúng
 Vậy x = 8
 b) Dạng 2: Phép toán trừ 
*Dạng cơ bản :
Ví dụ : Tìm x biết Ví dụ : Tìm x biết
 32 – x = 14 32 – x = 14
- Đề bài cho phép toán gì ? - Phép toán trừ 
- Số cần tìm là thành phần gì? - Số trừ
Muốn tìm số trừ ta làm như 
thế nào? - Lấy số bị trừ trừ đi hiệu
Nếu như các em không nhớ 
trong phép trừ muốn tìm số 
trừ ta làm thế nào ( GV hướng 
dẫn các em làm hai bước như 
trên ) 32 – x = 14
 Giải
Rõ ràng vị trí x giống vị trí số 5 – 3 = 2 32 – x = 14
3 mà 3 = 5 – 2. Vậy x = ? x = 32 – 14 = 18 x = 32 – 14 
Để biết x =18 đúng hay sai ta x = 18
thử lại bằng cách nào ? - Thay x =18 vào biểu thức ta 
 có: 32 – 18 = 14 ta được biểu 
 thức đúng. Vậy x =18 
*Dạng nâng cao: 
Ví dụ : 32 – ( x – 13 ) = 15 Vídụ: Tìm x biết
B1:Y/c học sinh phân vùng 32 – (x –13) = 15
bài toán bỡi ba vòng tròn 32 – (x–13) = 15
B2: Hãy đưa ra một phép toán 
trừ đơn giản để thử (Gv yêu 5 – 3 = 2 
cầu Hs ghi phía dưới ba vòng 
tròn ) 
- Vị trí của vòng tròn chứa x Giải
giống 3 mà 3 = 5 – 2. 32 – (x –13) =15
Vậy x –13 = ? x – 13 = 32 – 15 x – 13 = 32 – 15
- Đến đây, ta tìm x như thế x – 13 = 17 x – 13 = 17
nào ? - Hs thực hiện x = 17 + 13
-Nếu Hs chưa tìm được, Gv x = 30
GV: Nguyễn Đình Quý - 7 - Trường THCS Trần Hào Sáng kiến kinh nghiệm: “ Giúp học sinh lớp 6 giải quyết tốt một số dạng toán tìm x ”
 - Vậy muốn tìm số chia x ta Giải
 lấy số bị chia chia cho 102 : x = 3
 thương: 102 : 3 = 34 x = 102 :3
-Ta thử lại bằng cách nào ? -Thay x = 34, ta có: x = 34
 102 : 34 = 3. Vậy giá trị 
 x = 34 tìm được là đúng. 
*Dạng nâng cao:
Ví dụ: Tìm x biết: Ví dụ: Tìm x biết : 
206 : ( x : 35 ) = 103 206 : ( x : 35 ) =103
- Gv: Bước đầu chúng ta làm gì, 
bước thứ hai làm gì ? - B1: Phân vùng bài toán 
 bỡi ba vòng tròn 
 - B2: Lập một phép toán 
 chia đơn giản để thử 
- Hãy thực hiện .
 206 : (x : 35) = 103
 6 : 3 = 2
- Vòng tròn chứa x giống vị trí Giải
số 3 mà 3 = 6 : 2 . 206: (x :35) = 103
Vậy x : 35 = ? x : 35 = 206 : 103 x : 35 = 206:103
 x : 35 = 2 x : 35 = 2
- Đến đây ta tìm x như thế nào ? x là số bị chia. Muốn tìm x = 2 .35
 Nếu các em không nhớ thì Gv số bị chia x ta lấy thương x = 70
yêu cầu các em lập lại hai bước nhân với số chia . 
trên x = 35.2 = 70
- Muốn biết x = 70 đúng hay sai 
ta làm như thế nào ? - Thay x = 70 vào bài toán 
 ta được: 206: (70:35) 
 = 206:2 = 103
 Vậy giá trị x = 70 là đúng.
 đ) Dạng 5: Bài toán hỗn hợp 
Ví dụ: Tìm x biết: 7x – 8 = 713 Ví dụ: Tìm x biết: 
- Hãy thực hiện các bước để giải - Bước1: Phân vùng bài 7x – 8 = 713
bài toán. toán bỡi ba vòng tròn
 - Đưa ra phép toán chia 
 đơn giản để thử 
 7x – 8 = 713
- Vòng tròn chứa x giống vị trí Giải
số 6 . Mà 6 = 4 +2 . 6 – 4 = 2 7x – 8 = 713
- Vậy 7x = ? 7x = 713 + 8 7x = 713 + 8
 7x = 721 7x = 721
GV: Nguyễn Đình Quý - 9 - Trường THCS Trần Hào