Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tuần 22+23, Chủ đề: Sinh vật và môi trường

 CHỦ ĐỀ: SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
Tuần 22
Tiết 43
 CHỦ ĐỀ: SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
 BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
*Mục tiêu:
- Hiểu được những mối quan hệ giữa các sinh vật cùng loài và khác loài: cạnh tranh, 
hỗ trợ, cộng sinh, hội sinh, kí sinh, ăn thịt sinh vật khác.
- Hiểu được đặc điểm (phân loại, ví dụ, ý nghĩa) các mối quan hệ cùng loài, khác 
loài. 
I. Quan hệ cùng loài 
- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau, liên hệ với nhau, có những mối quan hệ:
 + Hỗ trợ: Sinh vật được bảo vệ tốt hơn, kiếm được nhiều thức ăn hơn.
 + Cạnh tranh : Khi gặp điều kiện bất lợi (giúp ngăn ngừa gia tăng số lượng cá thể và 
sự cạn kiệt thức ăn )
II. Quan hệ khác loài 
 Bảng 44: Các mối quan hệ khác loài
 Quan hệ Đặc điểm
 Sự hợp tác cùng loài có lợi giữa các loài sinh vật
 Cộng sinh VD: Tảo và nấm trong địa y, vi khuẩn trong nốt sần rễ cây họ 
 Hỗ Đậu
 trợ Sự hợp tác giữa hai loài sinh vật, trong đó một bên có lợi còn bên
 Hội sinh kia không có lợi và cũng không có hại.
 VD: Địa y bám trên cành cây
 Các sinh vật khác loài cạnh tranh nhau thức ăn, nơi ở và các điều
 Cạnh kiện sống khác của môi trường. Các loài kìm hãm sự phát triển
 tranh của nhau.
 VD: Lúa và cỏ dại, dê và bò...
 Kí sinh, Sinh vật sống nhờ trên cơ thể của sinh vật khác, lấy các chất dinh
 Đối 
 nửa kí dưỡng, máu...từ sinh vật đó.
 địch
 sinh VD: Rận, bét, kí sinh trên trâu bò, giun đũa kí sinh trên ruột 
 người
 Sinh vật Gồm các trường hợp: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thực 
 ăn sinh vật, thực vật bắt sâu bọ...
 vật khác VD: hươu nai và hổ, cây nắp ấm và côn trùng....
GV giao nhiệm vụ cho học sinh:
*Hoàn thành các câu hỏi sau:
1/ Các sinh vật cùng loài hỗ trợ hoặc cạnh tranh lẫn nhau trong những điều kiện nào? 
2/ Hãy sắp xếp các quan hệ giữa các SV tương ứng với các mối quan hệ khác loài ? 
 Các mối quan hệ khác loài Trả lời Các quan hệ giữa các sinh vật 
 1. Cộng sinh 1............ a. Trong một ruộng lúa, khi cỏ dại phát triển, 
 năng suất giảm.
 2. Hội sinh 2............ b. Số lượng hươu, nai bị số lượng hổ cùng 
 sống ( trong một khu rừng ) khống chế.
 3. Cạnh tranh 3............ c. Địa y sống bám trên cành cây .  *Học sinh hoàn thành bài tập trắc nghiệm sau:
Câu 1: Các nhân tố sinh thái nào sau đây là nhân tố sinh thái vô sinh?
A. Ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, thực vật.
B. Nước biển, sông, hồ, ao, cá, ánh sáng, nhiệt độ, độ dốc.
C. Khí hậu, thổ nhưỡng, nước, địa hình.
D. Các thành phần cơ giới và tính chất lí, hoá của đất; nhiệt độ, độ ẩm, động vật.
Câu 2: Cơ thể sinh vật được coi là môi trường sống khi: 
A. Chúng là nơi ở của các sinh vật khác.
B. Các sinh vật khác có thể đến lấy chất dinh dưỡng từ cơ thể chúng.
C. Cơ thể chúng là nơi ở, nơi lấy thức ăn, nước uống của các sinh vật khác.
D. Cơ thể chúng là nơi sinh sản của các sinh vật khác.
Câu 3: Cây ưa sáng thường sống nơi nào?
A. Nơi nhiều ánh sáng tán xạ.
B. Nơi có cường độ chiếu sáng trung bình.
C. Nơi quang đãng.
D. Nơi khô hạn.
Câu 4: Cây ưa bóng thường sống nơi nào?
A. Nơi ít ánh sáng tán xạ.
B. Nơi có độ ẩm cao.
C. Nơi ít ánh sáng và ánh sáng tán xạ chiếm chủ yếu.
D. Nơi ít ánh sáng tán xạ hoặc dưới tán cây khác.
Câu 5: Ở động vật biến nhiệt thì nhiệt độ cơ thể như thế nào? 
A. Nhiệt độ cơ thể không phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường.
B. Nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường.
C. Nhiệt độ cơ thể thay đổi không theo sự tăng hay giảm nhiệt độ môi trường.
D. Nhiệt độ cơ thể thay đổi ngược với nhiệt độ môi trường.
Câu 6: Những cây sống ở nơi khô hạn thường có những đặc điểm thích nghi nào?
A. Lá biến thành gai, lá có phiến mỏng.
B. Lá và thân cây tiêu giảm.
C. Cơ thể mọng nước, bản lá rộng
D. Hoặc cơ thể mọng nước hoặc lá tiêu giảm hoặc lá biến thành gai.
Câu 7: Quan hệ giữa hai loài sinh vật trong đó cả hai bên cùng có lợi là mối quan hệ?