Đề thi chọn học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2013-2014 - Trường THCS Nguyễn Thị Định (Có đáp án)

 Trường THCS ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9
Nguyễn Thị Định
 NĂM HỌC 2013 -2014
 Môn thi : Ngữ văn
 Thời gian làm bài : 150 phút, không kể thời gian phát đề
 Câu 1. (3,0 điểm)
 1.1. Nêu một cách ngắn gọn những nội dung cơ bản về chủ đề người phụ nữ qua Chuyện 
 người con gái Nam Xương và các trích đoạn Truyện Kiều em đã học.
 1.2. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 10 dòng) giới thiệu về thời đại, gia đình, cuộc đời 
 Nguyễn Du đã có ảnh hưởng đến việc sáng tác Truyện Kiều.Trong đoạn văn em viết có sử 
 dụng ít nhất một lời dẫn trực tiếp (gạch chân lời dẫn trực tiếp đó).
 1.3. Phân biệt nghĩa của từ “nghiêng” trong câu thơ sau? Cho biết đó là hiện tượng gì trong 
 Tiếng Việt.
 Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
 Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
 Câu 2. (3,0 điểm) 
 Trong tác phẩm Lòng yêu nước, nhà văn Nga I-li-a Ê - ren – bua có viết: 
 Lòng yêu nước ban đầu là những vật tầm thường nhất : yêu cái cây trồng ở trước nhà, 
 yêu cái phố nhỏ đổ ra bờ sông, yêu vị thơm chua mát của trái lê mùa thu hay mùa cỏ thảo 
 nguyên có hơi rượu mạnh (... ). Dòng suối đổ vào sông, sông đổ vào dải trường giang Vôn – 
 ga, con sông Vôn –ga đi ra bể. Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ 
 quốc. 
 (SGK Ngữ văn 6, tập hai, NXB Giáo dục, 2006, trang 106 -107)
 Em hiểu như thế nào điều nhà văn nói ở trên? Bằng sự hiểu biết của mình về các tác 
 phẩm văn học, em hãy làm sáng tỏ điều đó.
 Câu 3. (4,0 điểm) 
 Phân tích những thành công về nghệ thuật của thi hào Nguyễn Du qua các trích đoạn 
 Truyện Kiều em đã học.
 --------------------------Hết -------------------------
 1 Hai từ “nghiêng” cùng xuất hiện trong một dòng thơ nhưng ý nghĩa biểu đạt khác nhau:
 + Từ “nghiêng” trong “nhịp chày nghiêng” được sử dụng theo nghĩa gốc miêu tả chiếc 
 chày giã gạo không ở theo phương thẳng đứng mà lệch về một bên. (0,25 điểm)
 + Từ “nghiêng” trong “giấc ngủ em nghiêng” được sử dụng theo nghĩa chuyển miêu tả 
 trạng thái của giấc ngủ, đứa trẻ ngủ trên lưng mẹ không yên giấc, nghiêng theo nhịp chày 
 giã gạo, nỗi vất vả của người mẹ lan truyền sang đứa con, em cu Tai chia sẻ gian truân 
 cùng với mẹ. (0,5 điểm)
 Đây là hiện tượng chuyển nghĩa của từ trong Tiếng Việt (0,25 điểm)
Câu 2. (3,0 điểm) 
 Yêu cầu:
 Về kĩ năng:
 Hiểu đúng yêu cầu của đề bài. Biết cách làm bài nghị luận văn học với bố cục rõ ràng, 
kết cấu hợp lí, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
Về nội dung
 HS có thể sắp xếp, trình bày theo nhiều cách khác nhau đôi chỗ có thể có những cảm 
nhận riêng miễn là phải bám sát vào tác phẩm, tránh suy diễn tùy tiện và có sức thuyết phục 
cho người đọc. Đại ý cần làm nổi bật được : Lòng yêu nước ban đầu là những vật tầm thường 
nhất ... Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc.
 1. Giải thích.
- Lòng yêu nước vốn là một khái niệm trừu tượng nhưng Ê – ren – bua đã diễn tả bằng 
những hình ảnh hết sức sinh động, cụ thể. Lòng yêu nước bắt đầu bằng những tình cảm chân 
thực. Nó bắt đầu từ tình yêu những vật “tầm thường”, cụ thể nhưng gần gũi, gắn bó sâu sắc 
với con người. Đó là tình yêu cái cây trồng trước sân nhà, con phố đổ ra bờ sông, vị thơm 
mát của trái lê mùa thu ... Lòng yêu nước được diễn tả vừa cụ thể vừa đa dạng.
- Nhà văn Ê – ren – bua đã chọn cách` diễn đạt thật giản dị, dùng hình ảnh so sánh :” Dòng 
suối đổ vào sông, sông đổ vào giải trường giang Vôn – ga đi ra bể. Lòng yêu nhà, yêu làng 
xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc”. Cách so sánh từ gần đến xa, từ nhỏ tới lớn, từ 
cụ thể đến trừu tượng, từ gần gũi đến thiêng liêng. Các câu văn sóng đôi với nhau thật hài hòa 
: Suối – sông – sông lớn – biển lớn; nhà –làng – miền quê – Tổ quốc. Hai câu văn đã khái 
quát tư tưởng của tác giả về lòng yêu nước, về tình yêu Tổ quốc.
 2. Chứng minh
 3 Điểm 4: Hiểu đề. Đáp ứng được đầy đủ các yêu cầu nêu trên. Phân tích làm rõ những thành 
công về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên và miêu tả nhân vật qua các trích đoạn Truyện kiều đã 
học. Cảm thụ tinh tế, phân tích sâu sắc, dẫn chứng chọn lọc, chính xác, văn viết có cảm xúc. 
Nắm chắc phương pháp bài làm. Bố cục rõ ràng, diễn đạt tốt. Có thể còn vài lỗi nhẹ. 
Điểm 3 : Hiểu đề. Cơ bản đáp ứng được các yêu cầu nêu trên..Nắm được phương pháp làm 
bài. Biết bám sát vào các trích đoạn để phân tích, chứng minh nghệ thuật miêu tả thiên nhiên, 
miêu tả nhân vật, tuy chưa sâu sắc và đầy đủ.
Điểm 2 : Tỏ ra hiểu đề. Chưa nắm được phương pháp làm bài. Bài viết có đề cập đến nghệ 
thuật miêu tả thiên nhiên và nhân vật nhưng còn hời hợt. Kiến thức nghèo nàn, thiếu chính 
xác. Bố cục chưa rõ ràng, diễn đạt yếu.
Điểm 1: Sai lạc hoàn toàn về nội dung lẫn phương pháp làm bài
 5