Đề cương dạy học theo chủ đề môn Vật lí 7 - Chủ đề: Điện tích–dòng điện

 ĐỀ CƯƠNG DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ 
 Môn: VẬT LÍ 7
 ĐIỆN TÍCH -DÒNG ĐIỆN
I.MỤC TIÊU :
 - HS mô tả được 1 hiện tượng chứng tỏ vật bị nhiễm điện do cọ xát.
 - Nêu được hai biểu hiện của các vật đã nhiễm điện. Có thể làm nhiễm điện một bằng 
 cách cọ xát. Vật bị nhiễm điện (vật mang điện tích) thì có khả năng hút các vật nhỏ, 
 nhẹ hoặc làm sáng bóng đèn bút thử điện. 
 - Nêu được dấu hiệu về tác dụng lực chứng tỏ có hai loại điện tích và nêu được đó loại 
 điện tích gì.
 - Nêu được cấu tạo nguyên tử gồm: hạt nhân mang điện tích dương và các êlectrôn 
 mang điện tích âmquay xung quanh hạt nhân , nguyên tử trung hoà về điện.
 - Mô tả được thí nghiệm dùng pin hay acquy tạo ra dòng điện và nhận biết dòng điện 
 thông qua các biểu hiện cụ thể như đèn bút thử điện sáng, đèn pin sáng, quạt quay,...
 - Nêu được dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng.
 - Nêu được tác dụng chung của các nguồn điện là tạo ra dòng điện và kể được tên các 
 nguồn điện thông dụng là pin và acquy.
 - Nhận biết được cực dương và cực âm của các nguồn điện qua các kí hiệu (+), (-) có 
 ghi trên nguồn điện.
 - Nhận biết trên thực tế vật dẫn điện là vật cho dòng điện đi qua, vật cách điện là vật 
 không cho dòng điện đi qua. Kể tên được một số vật dẫn điện ( hoặc vật liệu dẫn điện ) 
 và vật cách điện ( vật liệu cách điện ) thường dùng.
 - Biết được dòng điện trong kim loại là dòng các electron tự do dịch chuyển có hướng.
II.NỘI DUNG KIẾN THỨC:
 1. Vật nhiễm điện
 Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng hút các vật khác.
 Nhiều vật sau khi bị cọ xát có khả năng làm sáng bóng đèn bút thử điện
 Các vật sau khi bị cọ sát có khả năng hút các vật khác hay làm sáng bóng đèn bút thử điện 
 được gọi là các vật nhiễm điện hay các vật mang điện tích.
Ví dụ: 
 a) Chiếc thước nhựa nhiễm điện hút các mảnh giấy vụn (Hình a)
 b) Các đám mây nhiễm điện (do sự cọ xát của những giọt nước mưa trong không khí) ⇒ 
 xuất hiện tia lửa điện phát ra ánh chớp chói lóa trên bầu trời.(Hình b)
 Mảnh phim nhựa
 Tấm tôn phẳng - Nguyên tử gồm hạt nhân mang điện dương và các êlectron mang điện âm chuyển động 
 quanh hạt nhân.
 - Tổng điện tích âm của các êlectron có trị số tuyệt đối bằng điện tích dương của hạt nhân. 
 Do đó bình thường nguyên tử trung hòa về điện
 - Êlectron có thể dịch chuyển từ nguyên tử này sang nguyên tử khác, từ vật này sang vật 
 khác.
 - Một vật nhiễm điện âm nếu nhận thêm êlectron, nhiễm điện dương nếu mất bớt electron.
3. Dòng điện
 - Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng
 - Các dụng cụ điện khi có dòng điện chạy qua chúng mới có thể hoạt động.
 Ví dụ: Bóng đèn điện khi cắm điện vào, dòng điện chạy qua đèn làm bóng đèn sáng lên.
4. Nguồn điện
 - Nguồn điện là thiết bị cung cấp dòng điện lâu dài cho các dụng cụ điện để các dụng cụ 
 đó hoạt động bình thường.
 Ví dụ: Pin, acquy, máy phát điện... Ví dụ: Nước nguyên chất, gỗ khô, nhựa, cao su, thủy tinh...
6. Dòng điện trong kim loại
 Dòng điện trong kim loại là các dòng electron tự do dịch chuyển có hướng.
7.Hệ thống hóa chuyên đề điện tích-dòng điện Bài 5: Cho các từ và cụm từ sau đây: đèn điện, quạt điện, điện tích, dòng diện. Hãy viết ba 
 câu, mỗi câu có sử dụng hai trong số các từ, cụm từ đã cho.
 Hướng dẫn:
 Có thể viết thành câu:
 - Dòng điện tích dịch chuyển có hướng tạo thành dòng điện.
 - Quạt điện sẽ hoạt động (quay) khi có dòng điện chạy vào nó.
 - Bóng đèn điện sẽ sáng lên khi có dòng điện chạy vào.
 b.Bài tập trắc nghiêm
Bài 1:Khi dùng vải lau chùi gương soi, cửa kính hay màn hình ti vi thì chúng nhiễm điện hút 
các bụi vải, nên có bụi vải bám vào chúng.
 Dùng mảnh vải khô để cọ xát, thì có thể làm cho vật nào dưới đây mang điện tích?
 A. Một ống bằng gỗ B. Một ống bằng giấy
 C. Một ống bằng thép D. Một ống bằng nhựa
 Hướng dẫn:
 Đáp án: D
 Bài 2:Dùng một mảnh len cọ xát nhiều lần một mảnh phim nhựa thì mảnh phim nhựa này 
 có thể hút được các vụn giấy? Vì sao?
 A. Vì mảnh phim nhựa được làm sạch bề mặt. B. Vì mảnh phim nhựa bị nhiễm điện.
 C. Vì mảnh phim nhựa có tính chất từ như nam châm. D. Vì mảnh phim nhựa bị nóng lên.
 Hướng dẫn:
 Đáp án: B
 Dùng một mảnh len cọ xát nhiều lần một mảnh phim nhựa thì mảnh phim nhựa này có thể 
 hút được các vụn giấy vì mảnh phim nhựa bị nhiễm điện.
 Bài 3:Cọ xát hai thanh nhựa cùng loại như nhau bằng mảnh vải khô. Đặt một thanh trên trục 
quay, đưa thanh nhựa kia lại gần thanh thứ nhất thì xảy ra hiện tượng nào dưới đây?
 A. Hai thanh nhựa này đẩy nhau. B. Hai thanh nhựa này hút nhau.
 C. Hai thanh nhựa này không hút không đẩy nhau. D. Hai thanh nhựa này lúc đầu đẩy 
nhau, sau đó hút nhau. Bài 7:Dòng điện trong kim loại là gì?
 A. Là dòng chất điện tương tự như chất lỏng dịch chuyển có hướng.
 B. Là dòng các electron tự do dịch chuyển có hướng.
 C. Là dòng các hạt nhân nguyên tử kim loại dịch chuyển có hướng.
 D. Là dòng các nguyên tử kim loại dịch chuyển có hướng.
 Hướng dẫn:
 Đáp án: B
 Bài 8:Chất nào dẫn điện tốt nhất trong các chất sau đây ?
 A. Nhôm B. Đồng C. Sắt D. Vàng
Hướng dẫn:
 Đáp án: B
 Bài 9: Ghép mỗi cụm từ ở cột bên trái với một đoạn câu ở cột bên phải để được một câu 
 hoàn chỉnh, có nội dung đúng.
 1. Chất cách điện a. là do điện tích dịch chuyển có hướng.
 2. Dòng điện b. cho các điện tích dịch chuyển có hướng.
 3. Chất dẫn điện c. không cho các điện tích dịch chuyển có 
 hướng.
 4. Dòng điện trong kim 
 loại d. là do các nguyên tử dịch chuyển có hướng.
 e. là do các electron tự do dịch chuyển có 
 hướng
 Hướng dẫn:
 1. c 2.a 3. b 4. e
 2.Bài tập đề nghị:
 Bài 1:Nhiều vật sau khi cọ xát có khả năng
 A. đẩy các vật khác B. hút các vật khác Bài 8: Thiết bị nào sau đây là nguồn điện?
 A. Quạt máy B. Acquy C. Bếp lửa D. Đèn pin
 Bài 9: Phát biểu nào dưới đây sai:
 A. Mạch điện kín là mạch gồm các thiết bị điện nối kín hai đầu với nhau.
 B. Mạch điện kín là mạch nối liền các thiết bị điện với hai cực của nguồn điện.
 C. Muốn mắc một mạch điện kín thì phải có nguồn điện và các thiết bị dùng điện cùng dây 
 nối.
 D. Mỗi nguồn điện đều có hai cực, dòng điện chạy trong mạch kín nối liền các thiết bị điện 
 với hai cực nguồn điện.
 Bài 10:Loại hạt nào dưới đây khi chuyển động có hướng thì không thành dòng điện?
 A. Các hạt mang điện tích dương. B. Các hạt nhân của nguyên tử.
 C. Các nguyên tử. D. Các hạt mang điện tích âm.
 Bài 11:Trong các dụng cụ và thiết bị điện thường dùng, vật liệu cách điện nào sử dụng 
 nhiều nhất?
 A. Sứ B. Nhựa C. Thủy tinh D. Cao su
 Bài 12:Kim loại là chất dẫn điện tốt vì:
 A. Trong kim loại có nhiều hạt nhân tự do. B. Trong kim loại có nhiều nguyên tử tự do.
 C. Trong kim loại có nhiều electron tự do. D. Trong kim loại có nhiều hạt nhân, nguyên tử 
 và electron tự do.
Bài 13:
 Trong kim loại, electron tự do là những electron
 A. quay xung quanh hạt nhân. B. chuyển động được từ vị trí này đến vị trí khác.
 C. thoát ra khỏi nguyên tử và chuyển động tự do trong kim loại. D. chuyển động có 
 hướng.
 Bài 14:: Chất dẫn điện là chất:
 A. có khả năng cho dòng điện đi qua.