Dạy học theo chủ đề Ngữ văn 6 - Chủ đề: Thơ hiện đại Việt Nam

 DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ - NGỮ VĂN 6
 CHỦ ĐỀ: THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 (Gồm các bài: Đêm nay Bác không ngủ, Lượm, Mưa)
 Tổng số tiết thực hiện: 04 tiết
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 - Hiểu, cảm nhận được những nét chính về nội dung và nghệ thuật của các 
 bài thơ hiện đại Việt Nam có nhiều yếu tố miêu tả và tự sự (Đêm nay Bác 
 không ngủ - Minh Huệ; Lượm – Tố Hữu; Mưa – Trần Đăng Khoa)
 - Rèn kĩ năng đọc – hiểu các bài thơ theo đặc trưng thể loại.
 - Vận dụng những điều đã học vào học tập và cuộc sống.
 B. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
 &1. ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
 (Minh Huệ )
I.Tìm hiểu chung
 1. Minh Huệ (1927 - 2003) tên khai sinh là Nguyễn Đức Thái, quê ở 
 Nghệ An.
 2. Đêm nay Bác không ngủ được viết 1951 dựa trên sự kiện có thật trong 
 chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ đã trực tiếp ra mặt trận theo dõi 
 và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta. 
II. Đọc – hiểu văn bản
 -Thể thơ 5 chữ có kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
 (Bài thơ được trình bày như một câu chuyện)
 1.Tâm trạng và cảm nghĩ của anh đội viên.
 - Lẩn đầu chợt thức giấc, anh ngạc nhiên vì trời đã khuya mà Bác vẫn 
ngồi “trầm ngâm” bên bếp lửa. Từ ngạc nhiên đến xúc động khi hiểu, chứng 
kiến: đốt lửa sưởi ấm cho chiến sĩ; đi “dém chăn”)
 - Lần thứ ba thức dậy, trời sắp sáng, anh vẫn thấy Bác “ngồi đinh ninh”
 -> cảm nhận sâu xa, tấm lòng mênh mông của Bác với nhân dân.
 - Qua diễn biến tâm trạng của người chiến sĩ, bài thơ đã biểu hiện cụ thể và 
chân thực tình cảm của anh, cũng là tình cảm chung của bộ đội và nhân dân ta 
đối với Bác Hồ. Đó là lòng kính yêu vừa thiêng liêng vừa gần gũi, là lòng biết 
ơn, là niềm tự hào về lãnh tụ vĩ đại mà bình dị.
 2. Hình tượng Bác Hồ.
 1 -Hình ảnh Lượm được miêu tả sinh động, rõ nét qua một số chi tiết 
 nghệ thuật: (trang phục, dáng điệu, cử chỉ, lời nói,..)
 2. Câu chuyện về chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của 
 Lượm.
 (từ Cháu đi đường cháu -> Hồn bay giữa đồng)
 - Khi nghe tin Lượm hi sinh, tác giả đau đớn thốt lên (...)
 - Tiếp đó nhà thơ hình dung sự ra đi của Lượm.(...)
 -> Tình cảm của tác giả: xúc động, tiếc thương và trân trọng
 3. Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi.
 (Lượm ơi còn không -> hết)
 - Tái hiện hình ảnh Lượm nhanh nhẹn, vui tươi hồn nhiên -> Khẳng 
 định: Lượm vẫn sống mãi trong lòng nhà thơ và còn mãi với quê 
 hương, đất nước.
III. Tổng kết
 1.Nghệ thuật: 
 - Sử dụng thể thơ 4 chữ giàu chất dân gian, phù hợp với lối kể chuyện.
 - Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt: miêu tả, tự sự và biểu cảm.
 - Kết cấu đầu cuối tương ứng .
 2. Ý nghĩa văn bản: 
 Bài thơ khắc họa hình ảnh một chú bé hồn nhiên, dũng cảm hi sinh vì 
 nhiệm vụ kháng chiến. Đó là một hình tượng cao đẹp trong thơ Tố Hữu. 
 Đồng thời bài thơ đã thể hiện chân thật tình cảm mến thương và cảm phục 
 của tác giả dành cho chú bé Lượm nói riêng và những em bé yêu nước nói 
 chung.
IV. Luyện tập
 1. Học thuộc lòng bài thơ.
 2. Sưu tầm một số bài thơ nói về những tấm gương nhỏ tuổi mà anh 
 dũng. 
 &3. Hướng dẫn đọc thểm
 MƯA
 (Trần Đăng Khoa)
 1. Nghệ thuật
 - Sử dụng thể thơ tự do với những câu ngắn, nhịp nhanh.
 - Sử dụng các phép nhân hóa, tác giả tạo dựng được hình ảnh 
 sống động về cơn mưa.
 - Khắc họa hình ảnh người cha đi cày về mang ý nghĩa biểu 
 trưng cho tư thế lớn lao, sức mạnh và vẻ đẹp của con người trước 
 thiên nhiên.
 3 C.Lục ngôn.
 D.Lục bát.
5.Phương thức biểu đạt được sử dụng trong bài Đêm nay Bác không ngủ là gì?
 A.Biểu cảm kết hợp với tự sự, miêu tả.
 B.Miêu tả.
 C.Biểu cảm kết hợp với miêu tả.
 D.Tự sự kết hợp với biểu cảm.
6.Câu thơ nào dưới đây có sử dụng phép ẩn dụ?
 A.Người Cha mái tóc bạc.
 B.Bóng Bác cao lồng lộng.
 C.Chú cứ việc ngủ ngon.
 D.Bác vẫn ngồi đinh ninh.
7.Dòng nào dưới đây không nhận xét đúng về giá trị nghệ thuật của bài thơ Đêm 
nay Bác không ngủ?
 A.Được viết theo thể thơ 5 chữ, mạch thơ xen giữa kể, tả và biểu 
cảm.
 B.Ngôn ngữ thơ giản dị, hình ảnh thơ chân thực.
 C.Sử dụng nhiều biện pháp tu từ, đặc biệt là nói giảm, nói tránh.
 D.Khắc họa được hình tượng Bác Hồ và anh đội viên.
8.Biện pháp tu từ được sử dụng tronghai câu sau là gì?
 "Bóng Bác cao lồng lộng
 Ấm hơn ngọn lửa hồng".
 A.Hoán dụ.
 B.So sánh.
 C.Nhân hóa.
 D.Ẩn dụ.
 Bài tập 2:Bài thơ : LƯỢM ( Tố Hữu)
 Đọc và chọn câu trả lời đúng :
1.Bài thơ được sáng tác năm nào?
 A.1950.
 B.1947.
 C.1949.
 D.948.
 5 B.Nhân hóa
C.Ẩn dụ
D.Hoán dụ
7.Nhận xét sau nói về câu thơ nào?
Lượm đã hi sinh nhưng em vẫn còn sống mãi, linh hồn còn hóa thân vào quê 
hương xứ sở và lưu lại mãi trong lòng người.
A.Ngày Huế đổ máu.
B.Chú bé loắt choắt.
C.Cháu cười híp mí.
D.Hồn bay giữa đồng.
Bài tập 3:Viết một đoạn văn khoảng mười dòng miêu tả chuyến đi liên lạc cuối 
cùng và sự hi sinh của Lượm.
Bài tập 4:Em có suy nghĩ gì về đoạn kết bài thơ “ Đêm nay Bác không ngủ” ( 
Minh Huệ)
 Đêm nay Bác ngồi đó
 Đêm nay Bác không ngủ
 Vì một lẽ thường tình
 Bác là Hồ Chí Minh.
C2, Hướng dẫn tự học:
 - Nắm nội dung phần kiến thức trọng tâm.
 - Học thuộc lòng 2 bài thơ.
 - Sưu tầm một số bài thơ nói lên tình cảm của nhân dân đối với Bác Hồ kính 
yêu.
 - Sưu tầm một số bài thơ nói về những tấm gương nhỏ tuổi mà anh dũng. 
 - Hoàn thành các bài tập1,2,3,4 ở trên .
Lưu ý : HỌC KẾT HỢP SÁCH GIÁO KHOA NGỮ VĂN 6 TẬP 2.
CHÚC CÁC EM KHỎE, VUI, AN TOÀN VÀ HOÀN THÀNH CHỦ ĐỀ NÀY! 
HẸN SỚM GẶP LẠI.
 7